शेळी पालन साठी रानामध्ये कोणता चाऱ्याची लागण करावी | Sheli Palan chara niyojan |

 

 

शेंगा चारा

चवळी / लोबिया – थट्टायपायुरू / करमणी

हे वार्षिक पीक आहे.

हे पीक उष्ण कटिबंध, उप-उष्ण कटिबंध आणि उष्ण तापमानाच्या प्रदेशात घेतले जाते.

हे हिरव्या स्वरूपात खाण्यासाठी, गवत तयार करण्यासाठी किंवा ज्वारी किंवा मक्याच्या मिश्रणात पेरण्यासाठी घेतले जाते.

खरीप, रब्बी आणि उन्हाळी हंगामात याची लागवड करता येते.

हे वर्षभर लागवडीसाठी योग्य आहे.

वाणांमध्ये Co 5, रशियन जायंट, EC 4216, UPC – 287 आणि स्थानिक वाणांचा समावेश आहे.

शिफारस केलेले बियाणे दर – ४० किलो/हे.

पेरणीनंतर 50-55 दिवसांनी कापणी करा (50% फुलांच्या अवस्थेत).

सिंचित परिस्थितीत (जून – जुलै) वाढीसाठी विविधता Co 5 योग्य आहे.

    Co 5 जातीचे वैशिष्ट्य:

 

हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन टन/हेक्‍टर-18 ते 20

कोरड्या पदार्थाचे प्रमाण (%)–14.64

क्रूड प्रोटीन सामग्री (%)–20.00

झाडाची उंची (सेमी)— 93.00

शाखांची संख्या —- 2-3

पानांची संख्या —-12

पानांची लांबी (सेमी)—१२.१

पानांची रुंदी (सेमी)—8.2

लीफ स्टेम रेशो—८.३

वनस्पतीची सवय – अर्ध पसरणे

वनस्पती प्रकार – अनिश्चित

डेस्मॅन्थस- हेज ल्युसर्न / वेलीमासल

डेस्मॅन्थस हे बारमाही पीक आहे.

हे वर्षभर ओलिताखाली आणि जून-ऑक्टोबरमध्ये पावसावर अवलंबून पीक म्हणून घेतले जाते.

20 किलो/हेक्‍टरी बियाणे पेरणी कड्यांच्या बाजूला 2 सेंटीमीटर खोलीवर खते टाकून मातीने झाकून टाका.

पेरणीनंतर लगेच पाणी द्यावे, जीवन सिंचन तिसऱ्या दिवशी आणि त्यानंतर आठवड्यातून एकदा.

पेरणीनंतर 90 व्या दिवशी प्रथम 50 सेमी उंचीवर कापून नंतर त्याच उंचीवर 40 दिवसांच्या अंतराने कापावे.

हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन 80-100 टन/हे/वर्ष आहे.

 

ल्युसर्न

ल्युसर्नला ‘चारांची राणी’ असेही म्हणतात.

ही खोल रुजलेली बारमाही चारा शेंगा आहे जी उष्णकटिबंधीय ते अल्पाइन पर्यंतच्या विस्तृत परिस्थितीशी जुळवून घेते.

हे अतिशय रुचकर आणि पौष्टिक चारा शेंगा आहे ज्यामध्ये कोरड्या पदार्थाच्या आधारावर 15 – 20% क्रूड प्रोटीन असते

ल्युसर्न मातीमध्ये नायट्रोजन जोडते आणि जमिनीची सुपीकता सुधारते.

हे हिरवे चारा, गवत, सायलेजसाठी घेतले जाते परंतु जवळ चराई सहन करत नाही.

आनंद 2, सिरसा – 9, IGFRI S – 244, आणि Co 1 या जातींचा समावेश आहे.

Co1 ही वाण जुलै-डिसेंबरमध्ये वाढण्यास योग्य आहे.

अतिशय उष्ण आणि अतिशय थंड हवामानासाठी योग्य नाही.

शिफारस केलेले बियाणे दर –20 किलो/हे.

पेरणीनंतर 75-80 दिवसांनी पहिली कापणी करा. त्यानंतरची कापणी 25-30 दिवसांच्या अंतराने केली जाते.

     विविधता को 1 चे वर्ण:

 

हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन (टी/हेक्टर/वर्ष) – 70-80 (10 कापणीमध्ये)

बियाणे उत्पादन (किलो/हेक्टर) – 200 -250

प्रथिने सामग्री (%) – 20 – 24

कोरडे पदार्थ (%)- १८ – २०

झाडाची उंची (सेमी)- ६० – ८०

प्रति मशागत सरासरी क्लस्टर- १२ – १५

प्रति मशागत शेंगांची सरासरी संख्या- 22 – 25

प्रति शेंगा बियांची सरासरी संख्या- 4 -6

शैली

 

स्टायलो हा ब्राझीलचा मूळचा एक ताठ वाढणारा बारमाही चारा शेंगा आहे.

ते 0.6 ते 1.8 मीटर उंच वाढते.

स्टायलो उष्णकटिबंधीय हवामानाशी जुळवून घेते आणि कमी सुपीक माती, आम्लयुक्त माती आणि खराब निचरा असलेल्या मातीत सहनशील आहे.

स्टायलोस हे दुष्काळ प्रतिरोधक शेंगा आहेत ज्या भागात दरवर्षी किमान 450 – 840 मिमी पाऊस पडतो.

स्टायलोसमधील क्रूड प्रोटीन सामग्री 15 ते 18% पर्यंत असते.

हंगाम जून-जुलै ते सप्टेंबर-ऑक्टोबर असतो.

ओळ पेरणीसाठी (30 x 15 सेमी), बियाणे दर 6 किलो/हेक्टर आहे आणि प्रसारणासाठी 10 किलो/हे.

पहिली कापणी पेरणीनंतर 75 दिवसांनी फुलोऱ्याच्या अवस्थेत आणि त्यानंतरची कापणी वाढीवर अवलंबून असते.

हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की पहिल्या वर्षात, पेरणीनंतर स्थापना खूप मंद आहे आणि उत्पादन कमी आहे.

नंतर जेव्हा पीक स्वत:च्या पेरणीमुळे चांगले तयार होते तेव्हा तिसऱ्या वर्षापासून ते 30 ते 35 टन/हेक्टर/वर्ष उत्पादन देते.

स्टायलो ही एक चांगली शेंगा आहे.

 

अन्नधान्य चारा

 

चारा मका – मक्काचोलम

मका हे वार्षिक पीक आहे.

हे विविध प्रकारच्या मातीत उगवले जाते, परंतु चांगल्या निचरा होणारी सुपीक माती सर्वात योग्य आहे.

मका हे मुख्यतः खरीप पीक म्हणून घेतले जाते म्हणजेच जून – जुलैमध्ये पेरणी केली जाते. दक्षिण भारतात ते RABI आणि उन्हाळ्यातही उत्तम वाढ करते.

सिंचनाच्या सुविधेने वर्षभर त्याची लागवड करता येते.

आफ्रिकन उंच, विजय कंपोझिट, मोती कंपोझिट, गंगा – 5 आणि जवाहर या काही महत्त्वाच्या चाऱ्याच्या जाती आहेत.

बियाणे दर 40 किलो/हेक्टर ठेवा आणि 30 सेमी अंतर असलेल्या ओळीतील बियांमधील 15 सेमी अंतरावर एक बियाणे बुडवा.

सरासरी हिरवा चारा उत्पादन 40-50 टन/हेक्टर आहे आणि कोरड्या पदार्थाचे उत्पादन 10-15 टन/हेक्टर आहे.

दीर्घकाळापर्यंत हिरवा चारा पुरविण्यासाठी अडगळीत पेरणीची शिफारस केली जाते.

शेंगा दुधाळ अवस्थेत असताना पिकाची कापणी करा.

 

चारा ज्वारी – चोलम/ज्वारी

याची लागवड प्रामुख्याने धान्य आणि चाऱ्यासाठी केली जाते.

ज्वारी हे दुष्काळ प्रतिरोधक वार्षिक पीक आहे.

हे उष्णकटिबंधीय हवामानात 25-35oC च्या तापमान श्रेणीसह वाढते.

ते जास्त उंचीवर (1200 मी पेक्षा जास्त) योग्य नाही.

हे 300-350 मिमी वार्षिक पर्जन्यमानाखाली घेतले जाऊ शकते.

सिंचन क्षेत्रासाठी (जानेवारी – फेब्रुवारी आणि एप्रिल – मे) योग्य वाण Co.11, Co. 27, Co.F.S. 29

पर्जन्यमान परिस्थितीसाठी (जून – जुलै) योग्य वाण Co.11, Co27, Co.F.S.29 आहेत.

पावसावर आधारित परिस्थितीसाठी (सप्टे – ऑक्टो) योग्य वाण K7, Co.27, Co.F.S. २९,के १०

Co.F.S. 29 ही एक मल्टीकट जात आहे आणि 2001 मध्ये तामिळनाडू कृषी विद्यापीठाने प्रसिद्ध केली आहे. ती TNFS 9602 आणि सुदान गवत यांच्या दरम्यान आहे.

बियाणे दर 40 किलो/हेक्टर आहे (Co.F.S. 29 साठी फक्त 12.5 किलो/हेक्टर).

हिरव्या चाऱ्यासाठी फुलोऱ्यानंतर ज्वारीची काढणी करता येते.

जर ते एकच कापले असेल, तर पेरणीनंतर 60-65 दिवसांनी (50% फुलांच्या) कापणी करावी आणि जर ती मल्टिपल असेल, तर पहिली कापणी पेरणीनंतर 60 दिवसांनी आणि त्यानंतर 40 दिवसांतून एकदा करावी.

कंपनी F.S साठी 29, प्रत्येक कापणी 65 दिवसांच्या अंतराने (वर्षात 5 कापणी) करावी लागते.

 

गवत चारा

हायब्रीड नेपियर – कंबू नेपियर ओटुपुल / बाजरा नेपियर हायब्रिड:

हा बारमाही गवताचा चारा आहे.

यात नेपियर गवतापेक्षा जास्त नाले आणि पाने आहेत आणि ते अधिक जोमदार आणि चारा उत्पादन आणि गुणवत्तेत जास्त आहे.

क्रूड प्रोटीन 8 ते 11% पर्यंत आहे.

Co.CN4 हे TNAU, कोईम्बतूर द्वारे प्रसिद्ध केलेले अलीकडील संकरित नेपियर गवत आहे, जे Cumbu Co.8 आणि Napier grass F.T.461 मधील क्रॉस आहे. उत्पादन श्रेणी 380-400 टन/हेक्टर आहे. हे मऊ आणि रसाळ देठ असलेल्या, कीड आणि रोगांपासून मुक्त आणि नॉन-लॉजिंगसह अधिक नाले तयार करतात. बागायती परिस्थितीत वर्षभर त्याची लागवड करता येते.

KKM-1 कम्बू नेपियर: हे एक संकरित गवत आहे जे दरवर्षी सरासरी 288 टन प्रति हेक्टर हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन देते. उच्च कॅल्शियम, मॅग्नेशियम आणि फॉस्फरस आणि खूप कमी ऑक्सलेट सामग्रीसह गुणवत्ता चांगली आहे.

पुसा जायंट, NB 21, NB 37, IGFRI 5, IGFRI 7 आणि IGFRI 10 (इंडियन ग्रासलँड रिसर्च इन्स्टिट्यूट, झाशी येथून विकसित) हे भारतात विकसित झालेले उत्कृष्ट संकर आहेत.

तामिळनाडू कृषी विद्यापीठाने प्रसिद्ध केलेल्या Co1, Co2 आणि Co3 याही उत्तम जाती आहेत. हे वाण तामिळनाडूच्या सर्व जिल्ह्यांमध्ये वर्षभर वाढण्यास योग्य आहेत.

एक हेक्टर लागवडीसाठी 40,000 स्लिप्सची आवश्यकता आहे.

पहिली कापणी लागवडीनंतर 75 ते 80 दिवसांनी आणि त्यानंतरची काढणी 45 दिवसांच्या अंतराने करावी.

एचएन गवत 3:1 च्या प्रमाणात डेस्मॅन्थससह आंतरपीक केले जाऊ शकते आणि एकत्र कापणी करून जनावरांना खायला दिले जाऊ शकते.

 

गिनी गवत

हे उंच (1-4.5 मीटर), गुंफलेले आणि वेगाने वाढणारे अत्यंत रुचकर बारमाही गवत आहे.

त्यात लहान रेंगाळणारे राइझोम आहे.

बियाणे किंवा रुजलेल्या स्लिप्सच्या लागवडीद्वारे सहजपणे स्थापित होते.

क्रूड प्रोटीन 4 ते 14% पर्यंत आहे.

हॅमिल, पीपीजी -14, माकुनी, रिव्हर्स-डेल या काही जाती आहेत.

Co1 आणि Co 2 हे तमिळनाडू कृषी विद्यापीठाने प्रसिद्ध केलेल्या गिनी गवताच्या जाती आहेत.

उत्तम निचरा असलेल्या सर्व प्रकारच्या मातीसाठी योग्य.

जड चिकणमाती माती किंवा पूर किंवा पाणी साचलेल्या स्थितीत चांगले येत नाही.

बियाणे दर: बियाणे 2.5 किलो/हेक्टर, स्लिप्स 66,000 नग./हे.

अंतर: 50 x 30 सेमी.

उगवण झाल्यानंतर 75-80 दिवसांनी किंवा स्लिप्स लागवडीनंतर 45 दिवसांनी प्रथम कापून घ्या. 45 दिवसांच्या अंतराने त्यानंतरचे कपात.

हिरव्या चाऱ्याचे उत्पन्न 8 कटांमध्ये प्रति हेक्टर 175 टन आहे.

गिनी गवत हेज ल्युसर्न (वेलीमासल) सोबत ३:१ च्या प्रमाणात आंतरपीक करता येते आणि एकत्र कापणी करून जनावरांना खायला दिले जाऊ शकते.

 

पॅरा ग्रास – नीरपुल / थानेरपुल / इरुमाई पुल:

हे एक बारमाही गवत आहे जे दमट भागात लागवडीसाठी योग्य आहे.

हे हंगामी पूरग्रस्त दऱ्या आणि सखल प्रदेशात घेतले जाते आणि पाणी साचणे आणि दीर्घकालीन पुराचा सामना करू शकतो.

ते कोरडवाहू किंवा अर्ध-रखरखीत भागात कोरड्या जमिनीवर वाढू शकत नाही.

हे थंडीसाठी संवेदनशील आहे आणि भारतातील उप-उष्णकटिबंधीय प्रदेशांमध्ये हिवाळ्याच्या महिन्यांत कमी किंवा कमी वाढ होत नाही.

पाणी साचलेली जमीन या पिकासाठी योग्य आहे.

हे वालुकामय जमिनीवर देखील घेतले जाऊ शकते, पुरेसा पाणी पुरवठा असल्यास.

या गवत मध्ये बियाणे सेटिंग अतिशय खराब आहे. याचा प्रसार केवळ स्टेम कटिंग्जद्वारे केला जातो.

दक्षिण भारतीय परिस्थितीत केव्हाही लागवड करता येते, परंतु जून-जुलै लागवड पावसावर अवलंबून असते.

या गवताच्या कोणत्याही सुधारित जाती नाहीत (फक्त स्थानिक).

पातळ shoots लागवड साहित्य म्हणून वापरले जातात. 2-3 नोड्स असलेल्या देठांची 20 सेमी अंतरावर 45-60 सेमी ओळीत लागवड केली जाते. देठ ओल्या मातीत दाबले जातात आणि दोन टोकांना चिकटून राहतात.

एक हेक्टर लागवडीसाठी 800-1000 किलो स्टेम कटिंग्ज आवश्यक आहेत.

पहिली काप लागवडीनंतर 75-80 दिवसांनी घेतली जाते आणि त्यानंतरची कापणी 40-45 दिवसांच्या अंतराने केली जाते. एकूण, 80-100 टन/हेक्टर सरासरी हिरवा चारा उत्पादनासह वर्षभरात 6-9 कट केले जाऊ शकतात.

हे गवत हिरव्या स्वरूपात दिले जाते आणि गवत किंवा सायलेज म्हणून संवर्धनासाठी योग्य नाही.

 

निळे बफेल गवत – नीलाकोलुकट्टायपुल्ल वर. को

 

हे बारमाही गवत कुरणासाठी अत्यंत योग्य आहे.

सेंचरस हा एक आशादायक हिरवा गवत प्रकार आहे जो पावसावर अवलंबून असलेल्या परिस्थितीत कोरडवाहू लागवडीत चांगली कामगिरी करतो.

Cenchrus cilliaris (अंजन गवत) आणि C. setigerus (काळे अंजन गवत) या दोन सामान्यतः पिकवल्या जाणार्‍या परंतु निसर्गात कमी उत्पन्न देणाऱ्या प्रजाती आहेत.

C. ग्लॉकस हा आणखी एक प्रकार आहे जो कोरडवाहू भागात चांगला वाढतो परंतु इतर प्रजातींपेक्षा श्रेष्ठ आहे.

कॅल्शियमचे प्रमाण जास्त असलेली उत्तम निचरा होणारी माती योग्य आहे.

हेक्टरी ६-८ किलो बियाणे आवश्यक आहे.

पहिली कापणी पेरणीनंतर ७० व्या किंवा ७५ व्या दिवशी आणि नंतर वाढीनुसार ४-६ काप.

शुद्ध पीक ४-६ कटांमध्ये ४० टन/हेक्टर/वर्ष उत्पादन देते.

 

झाडांचा चारा

सुबाबुल – साउंडल (कुबाबुल)

हे वेगाने पसरणारे चारा झाड आहे जे प्रचंड बिया तयार करते.

पेरणीसाठी योग्य हंगाम जून-जुलै आहे.

वाण- हवाईयन जायंट (लव्हरी कोस्ट) आणि Co1.

पावसावर आधारित: (सप्टे – ऑक्टो) K 8, जायंट lpil – lpil आणि Co 1.

लागवडीनंतर 6 महिन्यांत रोपांची कापणी करता येते. तथापि, खोड किमान 3 सेमी व्यासापर्यंत पोहोचेपर्यंत किंवा रोपाने एक बियाणे उत्पादन चक्र पूर्ण करेपर्यंत प्रारंभिक कापणी करू नये.

वाढ आणि हंगामानुसार 40-80 दिवसांतून एकदा कापणी करता येते.

अवर्षण प्रवण भागात, कापणी सुरू होण्यापूर्वी झाडांना दोन वर्षे वाढू द्या जेणेकरून मुळांमध्ये खोलवर प्रवेश होईल.

जमिनीपासून 90 ते 100 सेमी उंचीवर झाडे कापता येतात.

बागायती परिस्थितीत हिरवा चारा म्हणून, शुद्ध पीक सुमारे 80 ते 100 टन/हेक्टर हिरवा चारा देते.

पावसावर अवलंबून असलेल्या परिस्थितीत 40 टन/हेक्टर हिरवा चारा 2 वर्षांच्या सुरुवातीच्या वाढीनंतर आणि 100 सेमी उंचीवर छाटणीनंतर मिळतो.

 

ग्लिरिसिडिया

 

हे फिकट गुलाबी साल असलेले छोटे, अर्ध पानझडी वृक्ष आहे.

Glyricidia sepium आणि Glyricidia maculata या दोन प्रजाती उपलब्ध आहेत.

G. maculata हे हिरवळीचे खत म्हणून अधिक उपयुक्त आहे. हे वातावरणातील नायट्रोजन देखील निश्चित करते आणि त्यामुळे जमिनीची सुपीकता सुधारते.

जी. सेपियम हवामान आणि एडाफिक परिस्थितीच्या विस्तृत श्रेणीला सहन करते. ज्या प्रदेशात वार्षिक पर्जन्यमान 900 मि.मी. पेक्षा जास्त आहे तेथे वाढ सर्वात जलद होते, परंतु जेथे पर्जन्यमान दरवर्षी 400 मि.मी. इतके कमी आहे तेथे वाढ होते.

हे जड चिकणमातीपासून वाळूपर्यंत आणि खडकाळ खोडलेल्या जागेवर वाढते; तथापि, ते पाणी साचण्यास असहिष्णु आहे.

या वनस्पतीचा वापर इंधन लाकूड, पशुखाद्य, हिरवळीचे खत, सावली, खांब आणि जिवंत कुंपण आणि आधार वनस्पती म्हणून केला जातो.

कॉफीसाठी सजावटीच्या आणि सावलीचे झाड म्हणून वापरले जाते.

बियाणे किंवा cuttings माध्यमातून प्रचार.

ते प्रत्येक कापणीनंतर विपुल शाखा आणि ताजी वाढ निर्माण करण्यास सक्षम आहे.

सीमेवर एक हेक्टरमध्ये लागवड केल्यास ते 2 ते 2.5 हेक्टर जमिनीसाठी पुरेसे हिरव्या पानांचे खत पुरवेल.

 

सेसबानिया – आगथी

सेस्बेनियाच्या झाडांची पाने अतिशय रुचकर आणि शेळ्यांना आवडतात.

यामध्ये प्रथिनांचे प्रमाण सुमारे 25% आहे.

वर्षभर ओलिताखाली घेतले जाते.

चांगला निचरा असलेल्या जमिनीत वर येतो.

बियाणे दर 7.5 किलो/हेक्टर आहे, बियाणे 100 सेमी x 100 सेमी अंतरावर पेरा (100 सें.मी. कड्यांमधील आणि 100 सें.मी.

पहिली कापणी 8 महिन्यांनी आणि त्यानंतरची कापणी 60-80 दिवसांच्या अंतराने करा.

एका हेक्‍टरमधून प्रतिवर्षी 100 टन हिरव्या चाऱ्याचे उत्पादन मिळते.