प्रधानमंत्री मातृत्व वंदना योजना / Pradhanmantri Matrutva Vandana Yojana 2022

 

प्रधानमंत्री मातृत्व वंदना योजना (PMMVY) 2017 मध्ये भारत सरकारचा प्रमुख मातृत्व लाभ कार्यक्रम म्हणून सुरू करण्यात आली. पूर्वी ही इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजना म्हणून ओळखली जात होती आणि ती महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाच्या अंतर्गत चालविली जाते.

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेचे ठळक मुद्दे

PMMVY चे ठळक मुद्दे खाली नमूद केले आहेत:

लक्ष्यित लाभार्थी

लक्ष्यित लाभार्थ्यांची यादी खाली दिली आहे:

 

PW आणि LM जे समान फायदे प्रदान करणार्‍या कंपन्यांचे भाग नाहीत, सार्वजनिक क्षेत्रातील उपक्रम (PSU), आणि नियमित राज्य आणि केंद्र सरकारी कर्मचारी PMMVY चा लाभ घेतील.

1 जानेवारी 2017 रोजी किंवा नंतर त्यांच्या पहिल्या मुलासाठी गर्भधारणा करणारे सर्व PW आणि LM.

मदर अँड चाइल्ड प्रोटेक्शन (MCP) कार्डवर नमूद केलेल्या तारखेनुसार, गर्भधारणेचा टप्पा आणि तारीख विचारात घेतली जाईल. त्यांच्या शेवटच्या मासिक पाळीच्या (LMP) तारखेच्या संदर्भात तारीख आणि टप्पा विचारात घेतला जातो.

स्थिर जन्म/गर्भपात: मृत जन्म किंवा गर्भपात झाल्यास, खाली नमूद केलेल्या अटी लागू होतात:

योजनेंतर्गत, लाभार्थ्याला फक्त एकदाच लाभ मिळण्याची परवानगी आहे.

भविष्यातील कोणत्याही गर्भधारणेदरम्यान लाभार्थीकडून उर्वरित हप्त्यांचा दावा केला जाऊ शकतो.

त्यामुळे, पहिल्या हप्त्यानंतर लाभार्थीचा गर्भपात झाल्यास, भविष्यातील गर्भधारणेदरम्यानच तिला दुसरा आणि तिसरा हप्ता मिळू शकेल. तथापि, लाभ प्राप्त करण्यासाठी पात्रता निकष व्यक्तीने पूर्ण केले पाहिजेत. त्याचप्रमाणे, दुसरा हप्ता मिळाल्यानंतर लाभार्थीचा गर्भपात झाला किंवा मृत जन्म झाला, तर भविष्यात गर्भधारणा झाल्यास तिला तिसरा हप्ता मिळू शकेल.

या योजनेतील लाभ स्तनपान देणाऱ्या आणि गरोदर मान्यताप्राप्त सामाजिक आरोग्य कार्यकर्त्या (आशा)/अंगणवाडी मदतनीस (AWHs)/ अंगणवाडी सेविका महिला (AWW) यांनाही मिळू शकतात. तथापि, लाभ प्राप्त करण्यासाठी महिलांनी आवश्यक पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे.

बालमृत्यूच्या बाबतीत: लाभार्थी या योजनेंतर्गत फक्त एकदाच लाभ मिळवण्यास पात्र आहेत. बालमृत्यूच्या बाबतीत, जर तिने आधीच तिन्ही हप्त्यांचा दावा केला असेल, तर ती योजनेअंतर्गत कोणत्याही लाभांचा दावा करू शकणार नाही.

 

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेची वैशिष्ट्ये

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना गर्भवती मातांना प्रसूती रजेमुळे वेतनाच्या नुकसानीची भरपाई म्हणून आर्थिक लाभ प्रदान करते. योजनेतील प्रमुख फायदे आहेत,

 

आर्थिक लाभ रु. गरोदरपणाच्या सुरुवातीच्या अवस्थेपासून ते मूल जन्माला येईपर्यंत गर्भवती मातांना 5,000 रु.

अतिरिक्त लाभ रु. संस्थात्मक वितरणानंतर जननी सुरक्षा योजनेअंतर्गत 1,000 प्रदान केले जातात.

रु.चा फायदा. योजनेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार पूर्वनिर्धारित टप्प्यांवर 5,000 तीन हप्त्यांमध्ये प्रदान केले जातात.

योजनेतील लाभाचे क्रेडिट थेट गरोदर मातेच्या बँक खात्यात जमा केले जाते.

पहिला हप्ता रु. जवळच्या अंगणवाडी केंद्रात किंवा मान्यताप्राप्त आरोग्य सुविधेत गरोदरपणाची नोंदणी करताना 1,000 रुपये दिले जातात.

दुसरा हप्ता रु. 2,000 गर्भधारणेचे 6 महिने पूर्ण झाल्यावर आणि किमान एक प्रसूतीपूर्व तपासणी घेतल्यानंतर दिले जाते

तिसरा आणि शेवटचा हप्ता रु. 2,000 अशा मुलाच्या जन्मानंतर आणि जन्माच्या नोंदणीनंतर प्राप्त होतात आणि अशा मुलाला BCG, OPV, DPT आणि हेपेटायटीस-बी साठी लसीकरणाचे पहिले चक्र प्राप्त झाल्यानंतर.

 

पात्रता:

 कुटुंबातील पहिल्या मुलाचा जन्म झाल्यास स्तनदा माता आणि गर्भवती महिला.

देय रक्कम: देय रक्कम रु. 5,000 आहे. मात्र, ही रक्कम तीन हप्त्यांमध्ये दिली जाते.

अंमलबजावणीचे व्यासपीठ: योजनेचे अंमलबजावणीचे व्यासपीठ हे एकात्मिक बाल विकास सेवा/आरोग्य पायाभूत सुविधा आहे.

 

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेसाठी कागदपत्रे

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेसाठी अर्जाचा नमुना

गर्भवती आईचा ओळख पुरावा

अशा आईचे बँक खाते तपशील

पोस्ट ऑफिस अकाउंट पासबुक

MCP कार्ड कॉपी

अर्जदार आणि तिचा जोडीदार किंवा पती यांनी रीतसर स्वाक्षरी केलेली संमती किंवा उपक्रम.

अंमलबजावणी विभाग:

सात राज्ये किंवा केंद्रशासित प्रदेश (खाली नमूद केलेले) व्यतिरिक्त, अंमलबजावणी करणारा विभाग समाज कल्याण विभाग किंवा संबंधित राज्याचा महिला आणि बाल विकास विभाग आहे.

पश्चिम बंगाल, उत्तर प्रदेश, तेलंगणा, तामिळनाडू, मेघालय, दमण आणि दीव, दादर आणि नगर हवेली, चंदीगड आणि आंध्र प्रदेश या राज्यांसाठी ही योजना आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण विभाग किंवा आरोग्य विभागाद्वारे प्रशासित केली जाईल. 

 

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेचे फायदे

PMMVY योजनेचे फायदे खाली नमूद केले आहेत:

 

योजनेंतर्गत प्रदान केलेले रोख लाभ अनुक्रमे रु.1,000, रु.2,000 आणि रु.2,000 च्या तीन हप्त्यांमध्ये प्रदान केले जातात. तथापि, प्रत्येक हप्त्यासाठी, ज्या अटींची पूर्तता करणे आवश्यक आहे त्या भिन्न आहेत आणि सबमिट करणे आवश्यक असलेली कागदपत्रे भिन्न असू शकतात.

या योजनेसाठी पात्र असलेल्या उमेदवारांना जननी सुरक्षा योजना (JSY) अंतर्गत प्रदान केलेले प्रोत्साहन मिळतील. जेएसवाय अंतर्गत व्यक्तींसाठी मातृत्व लाभ प्रदान केले जातात, म्हणून, सरासरी, एका महिलेला 6,000 रुपये लाभ मिळतात.

 

तीन हप्त्यांसाठी आवश्यक असलेली अट, रक्कम आणि कागदपत्रे

देय असलेले रु. 5,000 तीन हप्त्यांमध्ये केले जातात. तथापि, प्रत्येक हप्त्यामध्ये विशिष्ट अटी असतात ज्या पूर्ण केल्या पाहिजेत. तीन हप्त्यांसाठी आवश्यक असलेल्या अटी आणि कागदपत्रांची यादी खाली दिली आहे:

 

पहिला हप्ता

अनिवार्य कागदपत्रांसह, आईने LMP पासून 150 दिवसांच्या आत MCP मध्ये तिच्या गर्भधारणेची नोंदणी करणे आवश्यक आहे.

आवश्यक असलेली कागदपत्रे

फॉर्म 1A जो पूर्णपणे भरला आहे.

ओळखीच्या पुराव्याची छायाप्रत

बँक खात्याचे पासबुक

MCP कार्ड प्रत

रक्कम

पहिल्या हप्त्यात भरलेली एकूण रक्कम रु. 1,000 आहे.

 

दुसरा हप्ता

कमीतकमी एक प्रसूतीपूर्व तपासणी करणे आवश्यक आहे.

गर्भधारणेच्या 180 दिवसांनंतर रकमेवर दावा केला जाऊ शकतो.

कागदपत्रे जी सबमिट करणे आवश्यक आहे

पूर्णपणे भरलेला फॉर्म 1B

MCP कार्डची छायाप्रत

रक्कम

दुसऱ्या हप्त्यात दिलेली एकूण रक्कम रु.2,000 आहे.

 

तिसरा हप्ता

बाळंतपणाची नोंदणी करणे आवश्यक आहे.

हिपॅटायटीस बी, डिप्थीरिया, पेर्ट्युसिस आणि टिटॅनस (डीपीटी), ओरल पोलिओ लस (ओपीव्ही), आणि बॅसिली कॅल्मेट ग्वेरिन (बीसीजी) लसीकरणाचे पहिले चक्र पहिल्या बाळाला दिले पाहिजे.

मेघालय, आसाम आणि जम्मू आणि काश्मीर वगळता सर्व राज्यांमध्ये राहणाऱ्या व्यक्तींसाठी आधार सादर करणे आवश्यक आहे.

आवश्यक असलेली कागदपत्रे

पूर्णपणे भरलेला फॉर्म 1C सबमिट करणे आवश्यक आहे.

मुलाच्या जन्म नोंदणी प्रमाणपत्राची छायाप्रत प्रदान करणे आवश्यक आहे.

आधार कार्डची छायाप्रत.

MCP कार्डची छायाप्रत.

रक्कम

तिसर्‍या हप्त्यात दिलेली रक्कम रु.2,000 आहे.

जुन्या योजनेच्या (IGMSY) लाभार्थ्यांना पहिला हप्ता मिळाला असल्यास, त्यांना PMMVY योजनेअंतर्गत फक्त तिसरा हप्ता मिळेल. तथापि, PMMVY साठी आवश्यक असलेल्या सर्व अटी पूर्ण केल्या पाहिजेत.

 

लाभार्थ्यांना पेमेंट

जे लाभार्थी योजनेसाठी पात्र आहेत आणि त्यांनी सर्व आवश्यक अटींचे पालन केले आहे त्यांना त्यांची देयके त्यांच्या पोस्ट ऑफिस किंवा बँक खात्यांमध्ये थेट बँक हस्तांतरण (DBT) द्वारे प्राप्त होतील. तथापि, देयकाच्या हस्तांतरणासाठी खाली नमूद केलेल्या अटी लागू होतात:

 

ज्या बँका आणि पोस्ट ऑफिसमध्ये हस्तांतरणाची पद्धत आहे ती PFMS अंतर्गत येणे आवश्यक आहे.

लाभार्थ्यांना धनादेश किंवा रोखीने पैसे दिले जाणार नाहीत.

डीबीटीद्वारे केवळ लाभार्थीच्या बँक किंवा पोस्ट ऑफिस खात्यांमध्ये हस्तांतरण केले जाऊ शकते.

 

 

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेसाठी अर्ज कसा करावा?

प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजनेअंतर्गत अर्ज गरोदर मातेच्या शेवटच्या मासिक पाळीच्या ३० दिवसांच्या आत करता येतो. या उद्देशासाठी, MCP कार्डनुसार नोंदणीकृत LMP ही योजनेअंतर्गत गर्भधारणेची तारीख मानली जाईल.

ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया

 

ऑनलाइन प्रक्रियेमुळे अर्जदार कोठूनही आणि कधीही योजनेसाठी अर्ज करू शकतात. त्यासाठीची प्रक्रिया खाली स्पष्ट केली आहे.

 

पहिली पायरी म्हणजे खालील लिंकवर या योजनेसाठी वेबसाइटला भेट देणे,

वेबसाइटला भेट दिल्यानंतर, अर्जदारांना लॉगिन तपशील वापरून PMMVY योजनेत लॉग इन करावे लागेल

पुढील पायरी म्हणजे योजनेअंतर्गत नोंदणी करण्यासाठी ‘नवीन लाभार्थी’ वर क्लिक करणे.

या योजनेअंतर्गत पहिल्या हप्त्याचा लाभ मिळवण्यासाठी फॉर्म 1A मध्ये सर्व संबंधित तपशील भरणे आवश्यक आहे.

योजनेअंतर्गत पुढील हप्ता प्राप्त करण्यासाठी, अर्जदाराला गर्भधारणेचे ६ महिने पूर्ण झाल्यावर लॉग इन करावे लागेल आणि त्यानंतर ‘दुसरा हप्ता’ वर क्लिक करावे लागेल.

दुसरा हप्ता मिळवण्यासाठी त्यांना फॉर्म 1B भरावा लागेल.

तिसरा हप्ता मुलाच्या जन्मानंतर आणि नोंदणीनंतर आणि जेव्हा अशा मुलाला त्यांचे पहिले बीसीजी, ओपीव्ही, डीपीटी आणि हेपेटायटीस-बी लसीकरण प्राप्त होईल तेव्हा वितरीत केले जाईल.

तिसरा हप्ता प्राप्त करण्यासाठी, अर्जदाराला PMMVY खात्यात लॉग इन करावे लागेल आणि ‘तिसरा हप्ता’ वर क्लिक करावे लागेल.

 

ऑफलाइन अर्ज प्रक्रिया

 

ऑफलाइन अर्ज प्रक्रियेमध्ये गर्भवती मातेने या योजनेसाठी सर्वात आधी जवळच्या अंगणवाडी केंद्रात किंवा शासन मान्यताप्राप्त सुविधेवर नोंदणी करणे समाविष्ट असते. ही प्रारंभिक नोंदणी LMP च्या 150 दिवसांच्या आत केली जाऊ शकते. वर नमूद केलेली आवश्यक कागदपत्रे सादर करून नोंदणी करता येते. योजनेंतर्गत पहिल्या हप्त्याचा लाभ मिळवण्यासाठी अर्ज 1A साठी आहे.

 

दुसऱ्या हप्त्याचा लाभ रु. फॉर्म 1B आणि जन्मपूर्व तपासणीची प्रत आणि अर्ज फॉर्म 1A ची प्रत सबमिट करून 2,000 चा लाभ घेता येईल.

 

तिसरा आणि अंतिम हप्ता मुलाच्या जन्मानंतर प्राप्त होतो. मुलाच्या जन्माच्या नोंदणीची प्रत सादर केल्यानंतर आणि बीसीजी, ओपीव्ही, डीपीटी आणि हेपेटायटीस-बीचे लसीकरण पूर्ण केल्यानंतर ते आईच्या खात्यात जमा केले जाते.

 

सर्व आर्थिक लाभ मिळविण्यासाठी सर्व फॉर्म जवळच्या अंगणवाडी केंद्रात किंवा शासनाने मंजूर केलेल्या सुविधेमध्ये प्रत्यक्षपणे सादर करावे लागतील.